21 دی 1402 0 112 مقالات .
تاریخچه سیم و کابل بر می‌گردد به سال ۱۸۳۰ که اولین بار کشتیرانان از کابل به عنوان ابزار کاری خود استفاده می‌کردند. البته اکثر استفاده از کابل در آن زمان در کشتیرانی برای استفاده‌های دیگری بود. ولی با گذر زمان و ورود رسانایی چون مس به عرصه سیم‌ها فراگیر شدن صنعت برق، کاربرد سیم به وفور در انتقال نیرو افزایش یافت. نخستین کاربرد انرژی برق تامین روشنایی بود که دردهه 1850 عملی شد. به طوری که اماکن عمومی ایستگاه‌های قطار و فانوس‌های دریایی نزدیک ساحل از روشنایی الکتریکی برخوردار شدند. در این دوران ولتاژ الکتریکی پایین بود و الکتریسیته به وسیله‌ی سیم‌های معمولی منتقل میشد. با اختراع و تکمیل ژنراتور و بهره‌گیری از انرژی آب و سوخت‌های فسیلی در ماشین‌های بخار، زمینه بهره گیری از انرژی الکتریکی افزایش یافت و همزمان با پیشرفت‌هایی که در زمینه استفاده از برق متناوب و تبدیل ولتاژهای کم به ولتاژهای زیاد به دست آمد برنامه انتقال الکتریسیته به نقاط دورتر در دستور کار قرار گرفت و شبکه های الکتریکی ایجاد و رو به گسترش گذاشت. در همین روند بود که استفاده از کابل نیز آغاز شد. اولین بار از کابل الکتریکی برای خطوط اولیه تلگراف تجاری بین واشنگتن به مریلند استفاده شد. این کابل‌ها از آهن ساخته شده بود و تولید آنها دشوار بود. به منظور بهبود تولید این محصول برای روغن کاری سطح آهن از سولفات مس به عنوان پوشش استفاده شد. خاصیت رسانایی برتر مس باعث شد سرانجام مس جایگزین آهن شود، اما این سیم‌ها و کابل‌ها در آن زمان بدون عایق بودند و با فراگیر شدن صنعت برق، خطرات ناشی از برق‌گرفتگی نیز زیاد شد.
در سال ۱۸۷۶ اندیشه تولید کابل با روکش لاستیکی به مرحله اجرا درآمد. در این مرحله چند رشته سیم مسی را به هم تابیده و با نوعی کائوچوی طبیعی به نام گوتاپرچا روکش می‌کردند.
فرآیند ساخت کابل بدین شکل بود که ابتدا یک ماده عایق گیاهی را به دور رسانا پیچیده آن را در دمای ۱۳۰ تا ۱۴۰ درجه سانتیگراد خشک و سپس آن را با مواد روغنی، رزین یا موم اشباع می‌کردند و سرانجام با سرب روکش می‌نمودند. این عایق باید مرتباً مرطوب نگه داشته شود، در غیر این صورت خشک شده و قادر به عایق بندی هادی‌ها نیست. این ماده تا حد زیادی توسط قیر لاستیکی و ولکانیزه جایگزین شد. اما در سال ۱۸۸۷ شیمیدان‌ها از راه سنتز مواد، موفق به تهیه عایقی جدید به نام باکلیت شدند که ارزانتر از لاستیک بود. در همین دوران شبکه‌های با ولتاژ بالاتر نیز جای خود را باز کرده بودند به طوری که در سال ۱۸۹۸ نخستین کابل ۱۰ کیلوولت سه رشته‌ای، برای یک شبکه برق متناوب سه فاز ساخته شد. در سال ۱۹۳۵، یک کارشناس سوئیسی به نام بورل با قراردادن دو الکترود در داخل روغن و با گذاشتن لایه‌های مختلفی از کاغذهای عایق در میان دو الکترود ولتاژ شکست این مواد را اندازه‌گیری کرد و نشان داد که با بهبود شرایط ساخت کیفیت عایق‌های کاغذی بالا می‌رود و می‌توان آنها را در ولتاژهای بالاتر به کار گرفت. با این پیشرفت ساخت کابل‌های با ولتاژ بالاتر روز به روز گسترش یافت و با بهره‌گیری از موادی مانند پی وی سی و پلی اتیلن فعالیت در صنعت کابلسازی گشترش یافت و سرمایه‌گذاری‌های کلانی را جذب کرد.
در دهه 1930 اولین آزمایشات با عایق PVC در آلمان انجام میشد و در پایان جنگ جهانی دوم انواع قابل توجهی از لاستیک‌های مصنوعی و پلی اتیلن وجود داشت. در دهه 1950 PVC از نظر تجاری قابل استفاده بود و در بسیاری از مناطق به خصوص در سیم‌کشی خانگی جایگزین کابل‌های لاستیکی شد. آلومینیوم نیز به عنوان یک هادی جایگزین به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۹۵۳ برای نخستین بار کابل خشک با عایق پلی‌اتیلن کراس لینک (XLPE) در کارخانه جنرال الکتریک ساخته شد. عایق پلی‌اتیلن کراس لینک (پخته یا ولکانیزه شده) ماده‌ای است که در پی یک واکنش شیمیایی – گرمایشی از ماده پلی اتیلن گرما – نرم به وجود می‌آید. این ماده از نظر ساختاری به مواد گرما – سخت (Thermoset) بسیار نزدیک است. با این ماده جدید بود که امکان ساخت کابل‌هایی با ولتاژهای بسیار بالا فراهم آمد. از همین روی امروزه ساخت کابل‌های فراتر از ۵۰۰ کیلوولت نیز امکان‌پذیر شده است. روش ساختن سیم و کابل در اکثر کارخانه‌های تولید کننده یکسان است، که آن هم به دلیل یکسان بودن قوانین و استانداردهای ساخت در سراسر دنیاست. آنچه که باعث تفاوت اساسی این محصولات می‌شود متفاوت بودن یکاهای اندازه‌گیری در هر کشور است. در مورد ساخت سیم و کابل قوانین تولیدی به دو دسته کشورهای اروپایی و آمریکا تقسیم می شود.
تاریخچه سیم و کابل در ایران
تاریخچه سیم و کابل در ایران بر اساس مستندات موجود نشان می‌دهد که از همان سال‌های ورود کارخانه برق امین‌الضرب به ایران در سال ۱۲۸۲ خورشیدی سیم‌های روکش‌دار و سپس کابل توسط همین شخص محمدحسین امین‌الضرب ملقب به پدر برق ایران خریداری و به ایران وارد گردید. در سال‌های نخست بهره‌برداری از انرژی برق معمولا سیم‌های روکش‌دار به کمک مقرهای کوچک و سفیدرنگ قرقره مانندی بر روی دیوارها و سقف اتاق‌ها و سالن‌ها نصب می‌شدند، سپس در پی بهره‌گیری از انرژی برق برای راه‌اندازی موتورهای برقی در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، استفاده از کابل‌های پیشرفته‌تر آغاز گردید و با افزایش تعداد کارگاه‌ها و کارخانه‌ها ورود کابل نیز چشمگیرتر شد. از سویی با جمع‌آوری شبکه‌های هوایی در شهرهای بزرگ به ویژه در تهران و اصفهان و نصب شبکه‌های زمینی کابل فشار ضعیف و فشار متوسط نیاز به کابل‌های پیشرفته وارداتی چاره‌ناپذیر گردید و بنگاه‌های برق برای تامین نیازهای گوناگون و گاهی پیچیده تنها به بازارهای برون مرزی متکی شدند و انبارهایشان پر از کابل‌های متنوعی شد که از سازندگان بی‌شمار در سطح جهان خریداری می‌کردند.
برتری مدارهای کابلی و نیازهای روزافزون به شبکه‌های زمینی در سطح شهرها و درون کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، برنامه‌ریزان اقتصادی و فنی و سرمایه‌گذاران را بر این باور کشاند که با سرمایه‌گذاری در صنعت کابلسازی افزون بر تامین نیازهای داخلی از خروج ارز نیز جلوگیری می‌شود. در این میان با پدید آمدن زمینه ورود فناوری‌ها و دانش‌های نوین پیشرفته و برپایی پایگاه‌های تحقیقاتی تخصصی به روند رو به رشد پیشرفت‌های علمی و فنی کمک می‌کند. چنین بود که اندیشه ایجاد کارخانه‌های کابلسازی به وجود آمد. شایان یادآوری است که واژه سیم در زبان فارسی نام فلز نقره است که به آسانی به صورت مفتول یا سیم‌های نازک در می‌آمده است. حتی واژه سیماب یا جیوه در حقیقت از دو واژه سیم و آب شکل گرفته است. از سویی یکی از نخستین واردکنندگان سیم‌های رسانا به ایران، شخصی فرانسوی بود که از کارخانه کابل CEEM سیم و کابل وارد می‌ساخت. این نام اختصاری در زبان فرانسه س دوزم خوانده میشد ولی در ایران به آسانی تبدیل به سیم شد و با توجه به زمینه پیشین این واژه در ایران (سیم یا نقره) زمینه کاربردش به جای مفتول آسانتر و هموارتر گردید و سرانجام جایگاه ویژه‌ای در نام‌گذاری رساناهای برقی یافت. به هر روی، کارخانه‌های کابلسازی در آغاز کار خود را با تولید سیم آغاز کردند و سپس با ساخت رساناها، توسعه یافته و سرانجام به ساخت کابل پرداختند.
تاریخچه سیم و کابل در ایران طولانی است و از ابتدا تاکنون این صنعت توانسته همچنان به توسعه خود ادامه دهد. در روزهای نخست ورود سیم و کابل به کشور، پتانسیل لازم برای پیشرفت این صنعت مهیا نبود؛ اما با گذشت زمان و افزایش تجهیزات موردنیاز در این حوزه، سیم و کابل وارد بخش تولید شد. هم‌اکنون، شرکت‌های بسیاری در ایران نه‌تنها نیازهای داخل را برآورده کرده بلکه تولیدات خود را به کشورهای مختلف جهان صادر می‌کنند. صنعت سیم و کابل در حال حاضر در شرایط خوبی به سر می‌برد و امید است در آینده نزدیک با استفاده از تجهیزات نوین توسعه بیشتری پیدا کند.
منبع :توسعه صنایع فراز آریا